30.08.2024
- Dachy
Z jakich elementów składa się konstrukcja dachu?

Konstrukcja dachu to jeden z najważniejszych elementów budynku, który odpowiada za ochronę przed warunkami atmosferycznymi oraz stabilność całej budowli. Właściwe zaprojektowanie i wykonanie konstrukcji dachowej jest kluczowe dla bezpieczeństwa i trwałości domu. Poniżej omawiamy najważniejsze elementy, które składają się na konstrukcję dachu, ich funkcje oraz rolę w całym systemie dachowym.
Więźba dachowa
Więźba dachowa to główny szkielet dachu, który przenosi obciążenia z pokrycia dachowego na ściany nośne budynku. To najważniejsza część konstrukcji, ponieważ zapewnia stabilność i wytrzymałość całej konstrukcji dachowej. Więźba dachowa najczęściej wykonana jest z drewna, choć w nowoczesnych konstrukcjach stosuje się także stal lub żelbet.
Rodzaje więźby dachowej:
- Więźba krokwiowa – opiera się na układzie krokwi i jest stosowana w prostszych konstrukcjach dachowych.
- Więźba płatwiowo-kleszczowa – bardziej rozbudowana, stosowana w większych budynkach lub przy bardziej skomplikowanych dachach.
- Więźba jętkowa – łączy krokwie z jętkami, co zwiększa nośność dachu.
Krokwie
Krokwie to skośne belki więźby dachowej, które tworzą główną część szkieletu dachu. Ich zadaniem jest podtrzymywanie pokrycia dachowego oraz przenoszenie obciążeń wynikających z ciężaru dachu, śniegu, wiatru czy innych czynników. Krokwie montowane są parami i schodzą się na kalenicy dachu, tworząc spadziste nachylenie.
Funkcja krokwi:
- Utrzymują pokrycie dachowe.
- Odpowiadają za rozkład obciążeń na inne elementy konstrukcji dachu.
Łaty i kontrłaty
Łaty i kontrłaty to mniejsze elementy konstrukcji, montowane prostopadle do krokwi, które mają na celu podtrzymywanie pokrycia dachowego oraz zapewnienie odpowiedniej wentylacji dachu.
- Łaty – drewniane belki ułożone poziomo, do których mocowane jest pokrycie dachowe (np. dachówki lub blachodachówka).
- Kontrłaty – montowane pionowo pod łatami, służą do zapewnienia odpowiedniej wentylacji dachu, dzięki czemu wilgoć może być odprowadzana spod pokrycia dachowego.
Płatwie
Pławie to poziome belki więźby dachowej, które stanowią dodatkowe wsparcie dla krokwi w dachu o większej rozpiętości. Płatwie są umieszczane na ścianach zewnętrznych lub specjalnych podporach wewnętrznych, rozkładając obciążenie krokwi na większą powierzchnię.
Rodzaje płatwi:
- Płatwie kalenicowe – montowane w najwyższym punkcie dachu, wzdłuż jego kalenicy.
- Płatwie pośrednie – umieszczane na różnych wysokościach, jako wsparcie krokwi.
Murlata (murłata)
Murłata to belka, którą montuje się na szczycie ściany nośnej budynku, na której opiera się więźba dachowa. Jest kluczowa dla rozkładu sił, ponieważ przenosi obciążenia z więźby dachowej na ściany. Murłata musi być solidnie przymocowana do ścian, aby zapobiec ewentualnym przesunięciom konstrukcji dachowej pod wpływem wiatru czy obciążeń śniegiem.
Jętki i kleszcze
Jętki i kleszcze to poziome elementy wzmacniające konstrukcję dachową, stosowane w przypadku bardziej rozbudowanych dachów o dużej rozpiętości.
- Jętki – są montowane pomiędzy krokwiami, zapewniając dodatkowe usztywnienie. Dzięki jętkom, krokwie są w stanie przenosić większe obciążenia.
- Kleszcze – to dwie belki zamocowane po obu stronach krokwi, które dodatkowo wzmacniają całą konstrukcję, zapobiegając jej rozchylaniu.
Kalenica
Kalenica to najwyższa część dachu, gdzie spotykają się dwie połacie dachowe. Jest to newralgiczne miejsce, przez które może dochodzić do przecieków, dlatego kalenica wymaga odpowiedniego uszczelnienia. Oprócz tego montuje się tam specjalne elementy wentylacyjne, które pozwalają na odpowiednią cyrkulację powietrza pod pokryciem dachowym.
Pokrycie dachowe
Pokrycie dachowe to zewnętrzna warstwa dachu, której zadaniem jest ochrona budynku przed deszczem, śniegiem i wiatrem. Wybór pokrycia dachowego zależy od rodzaju konstrukcji dachu, preferencji estetycznych oraz budżetu.
Popularne rodzaje pokrycia dachowego:
- Dachówka ceramiczna – trwała i estetyczna, ale ciężka.
- Blachodachówka – lżejsza alternatywa, łatwiejsza w montażu.
- Papa bitumiczna – stosowana głównie na dachach płaskich.
- Gonty bitumiczne – lekkie i łatwe do montażu, popularne w domkach letniskowych.
Membrana dachowa
Membrana dachowa to warstwa ochronna umieszczona pod pokryciem dachowym. Jej zadaniem jest zapobieganie przedostawaniu się wilgoci do wnętrza budynku, jednocześnie umożliwiając odprowadzanie pary wodnej na zewnątrz. Membrana pełni kluczową rolę w ochronie konstrukcji dachowej przed zawilgoceniem i uszkodzeniami.
Rynny i systemy odwadniające
Rynny są kluczowym elementem systemu odwadniającego dach, odpowiadają za zbieranie wody deszczowej i odprowadzanie jej z dachu w kontrolowany sposób. Prawidłowo zaprojektowany system rynnowy chroni fundamenty oraz ściany budynku przed zawilgoceniem.
Podsumowanie
Konstrukcja dachu to złożony system, składający się z wielu elementów, które muszą współpracować, aby zapewnić stabilność, trwałość i bezpieczeństwo budynku. Każdy z tych elementów – od więźby dachowej, przez krokwie, łaty, aż po pokrycie dachowe – odgrywa istotną rolę w ochronie budynku przed warunkami atmosferycznymi i przeciwdziała obciążeniom. Właściwe wykonanie i montaż wszystkich części dachu są kluczowe dla zapewnienia jego funkcjonalności i długowieczności.